.

اشاره/ 16

ارزیابی گذشته و ترسیم راه آیندۀ جریان‌شناسی ادبیات داستانی دفاع مقدس پس از گذشت چهار دهه از آغاز جنگ تحمیلی امری ضروری است. امری که به نظر می‌رسد تاکنون آنگونه که بایسته و شایسته است بدان پرداخته نشده است، و باید با هم‌اندیشی استادان و صاحب‌نظرانی که سالیانی دراز در عرصۀ نگارش و نقد و سیاست‌گذاری در این حوزه فعالیت داشته‌اند، به‌دست آید. از میان فعالان حوزۀ ادبیات دفاع مقدس با آقایان امیرشهریار امینیان، محسن پرویز، هادی خورشاهیان، محمد رودگر، محمدرضا سرشار، مهدی سعیدی، احمد شاکری، اکبر صحرایی، یوسف قوجق و محسن مؤمنی شریف و خانم راضیه تجار به گفتوگو پرداختیم و با توجه به تخصص هر یک از این صاحب‌نظران و استادان کوشیدیم در این گفت‌وگوها از موضوعات متنوع ادبیات دفاع مقدس سخن گوییم.

پرسش اصلی در این پرونده چگونگی سیر جریان‌شناسی ادبیات داستانی دفاع مقدس از دهۀ شصت تا امروز بود و پرسش‌های بعدی متناسب با حوزۀ تخصصی هر یک از استادان عبارت بودند از:

  • آیا تعریف کلی برای جریان‌شناسی ادبیات دفاع مقدس وجود دارد؟
  • در صورت وجود، ملاک تقسیم‌بندی جریان ادبیات را چه می‌دانید؟
  • مختصات جریان‌های ادبی را به‌لحاظ زمانی در دهه‌های گذشته و به‌لحاظ مضمونی چه می‌دانید؟
  • سیر تحول ادبیات دفاع مقدس چگونه بوده است؟
  • ادبیات داستانی دفاع مقدس در چه بستری پا به عرصۀ وجود نهاد؟
  • رویکردهای پسینی که پس از پایان جنگ در این عرصه به‌وجود آمدند، چه بودند و بر چه زمین‌های استوار بودند؟
  • مؤلفه‌های جریان‌های مختلف ادبی در ادبیات پایداری کدام‌اند؟
  • هر یک از این رویکردها بر جامعۀ پس از خود چه اثری گذاشتند؟
  • آیندۀ ادبیات پایداری را در گرایش و تقویت کدام رویکرد می‌بینید؟
  • جریان‌شناسی ادبیات پایداری به چه دوره‌هایی تقسیم می‌شود؟ نسبت این دوره‌ها با فضای فرهنگی و سیاسی کشور چیست؟
  • سیاست‌های کلان ادبیات پایداری چه بوده و در اجرا چگونه پیش رفته است؟
  • چه نهادهایی متولی تولید، گسترش و ترویج ادبیات پایداری بودند و حوزۀ هنری در این میان چه نقشی داشته است؟
  • پس از گذشت چهار دهه، موفقیت و اثرگذاری ادبیات پایداری را چگونه ارزیابی میکنید و چه مؤلفه‌هایی برای آن قائل هستید؟
  • برای طراحی مسیر پیش‌رو، سیاست‌گذاری کلان چگونه باید باشد و به چه سمت و سویی باید برود؟

آنچه در این پرونده آمده است، چکیده‌ای از ساعت‌ها گفت‌وگو است که در آن با چند رویکرد به ادبیات داستانی دفاع مقدس پرداخته شده است، و طبیعتاً به دلیل اهمیت و گستردگی ذاتی آن، بررسی هر یک از این رویکردها به پرونده‌ای مستقل و پربرگ نیازمند است.دیدگاه‌ها و نظرگاه‌های هریک از نویسندگان در این زمینه هم قابل تأمل است.